Ortaokul fen bilimleri dersi konu anlatımları, TEOG sınavlarına hazırlık rehberi...

>> >>>>>>>>>>>>>> Mantık sizi A noktasından B noktasına götürür.Hayal gücü ise her yere... EİNSTEİN

22 Mart 2013

BİTKİLER

5. SINIF
DERS 2 
ÜNİTE: 2 CANLILAR DÜNYASI 
KONU: BİTKİLER 
Yeryüzündeki canlı çeşitliliğinin çok fazla olması canlıların incelenmesini zorlaştırır. Bu nedenle benzer özellikteki canlıların aynı grupta incelenmesi gereklidir.

                                                                                                                                                                                

Canlıların benzerlik ve farklılıklarına göre gruplara ayrılarak incelenmesine canlıların sınıflandırılması denir.       
Sınıflandırma; Canlıların dış görünüşleri, iç yapıları, hareket, beslenme ve çoğalma v.b özelliklerine yapılmıştır. Birçok farklı sınıflandırma yapılabilir.
(Beslenmesine göre, üreme şekline göre v.b.)

Bitkilerin Sınıflandırılması
Canlıların Sınıflandırılması: Canlıları daha genel bir sınıflandırma yaparak  incelemeye başlayalım.
1-Bitkiler
2-Hayvanlar
3-Mantarlar
4-Mikroskobik Canlılar 
1. BİTKİLER
İnsan ve hayvanların en önemli besin kaynağı olan bitkilerin yaşam alanları çok geniştir. Kara ve su ortamlarında, çöllerde birçok bitki çeşidi vardır. Bu bitkiler farklı yaşama ortamlarında yaşamını sürdürür.  
Su ortamında yaşayanlara nilüfer, kamış ve sazları, çöllerde yaşayanlara kaktüs,
 kara ortamlarında yaşayanlara elma, ayva, gelincik, papatya, çam, eğrelti otu, çim, kavak, domates, salatalık, kabak, patlıcan vb. bitkiler örnek verilebilir.
Bitkinin yaşadığı ortamın iklimi o bölgedeki bitki çeşitliliğinde etkili olur.
Örneğin, Türkiye'de  farklı iklim türlerinin etkili olması nedeniyle çeşitli bitkiler yetişmektedir. Çay bitkisi yalnızca Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yetişirken, Akdeniz Bölgesi'nde yetişen turunçgiller iç bölgelerde yetişmez.
Bitkiler yapısal özelliklerine göre,
1-Çiçeksiz bitkiler,
2-Çiçekli bitkiler olarak sınıflandırılmıştır.
Çiçeksiz Bitkiler 
Çiçekleri olmayan bu bitkiler ağaç diplerinde, nemli toprak yüzeylerinde, bataklıklarda ve sularda yaşar.
Karayosunları
Çoğunlukla az güneş alan, nemli ağaç gövdeleri veya kaya yüzeylerinde görülen çiçeksiz bir bitkidir. Kökleri, su ve besin taşıyan yapıları yoktur.
Ciğer otu da nemli toprak ve ağaç gövdelerinde yaşayan çiçeksiz bitkilerdendir. Suyun toprak içinde korunmasını sağlar.
Eğrelti otu, atkuyruğu ve kibrit otları daha gelişmiş çiçeksiz bitkilerdir. Kara yosunlarından farklı olarak kök gelişmiştir. Yaprak ve gövdeleri olduğu için su ve besin taşıyan yapılara sahiptirler. Ormanlarda, nehir ve göl kıyılarında yaşarlar.
Çiçekli Bitkiler
Çevremizi ve doğayı güzelleştiren, sebze ve meyve elde ettiğimiz en gelişmiş bitkilerdir.
Çiçekli bitkilerin kök, gövde, yaprak ve çiçek gibi yapıları vardır. Bitkinin yaşamını sürdürebilmesi için bu yapıların her birinin ayrı görevi vardır.
                                 
                                           
İnsanlar birçok bitkiden besin olarak yararlanır. Bitkilerin kök, çiçek, gövde ya da yaprağı insanlar tarafından besin olarak kullanılır.
Kök
Bitkinin toprağın altında kalan kısmıdır.
Kök, bitkiyi toprağa bağlar, tutunmasını sağlar.
Bitkinin yaşaması için gerekli olan topraktaki su ve mineralleri alır. Bitki köklerinde toprağın derinliklerine ulaşmayı sağlayan emici tüyler bulunur. Emici tüyler, kökün topraktaki su ve suda çözünmüş maddeleri emmesini sağlar.
Bazı bitkilerin köklerinin besin depolama görevi de vardır. Havuç, kereviz, turp gibi kökünde besin depolayan bitkilerin köklerini yeriz. Soğanın saçak gibi, havucun kazık gibi kökü vardır.
Kökünü yediğimiz bitkilere  havuç, turp, pancar örnek verilebilir.
Gövde
Bitkinin toprak üstünde bulunan kısımlarından biridir. Kökün topraktan aldığı su ve mineraller gövdeye yapısındaki borucuklarla taşınır.
Bazı bitkilerde ince ve yumuşak olan gövde çoğunlukla kışın kurur. (otsu gövde) 
Örnek: Çimen. 
Bazı bitkilerin gövdeleri ise daha sert yapıdadır. (odunsu gövde) 
Örnek: Ağaçlar.  
Bazı bitkiler gövdeleriyle yerde sürünür ya da bir yere sarılır. (sürüngen gövde)
Örnek: Sarmaşık, kavun, salatalık.
Bazı bitkiler gövdelerinde besin depolar.(depo gövde) 
Örnek: Patates.
Gövdelerini yediğimiz bitkilere yer elması, patates örnek verilebilir.
Gövdenin Görevleri
Bitkinin dik durmasını sağlar.
Kökten gelen maddeleri yapraklara taşır.
Bitkinin çiçek, yaprak ve meyvesini taşır.
Yapraklarda üretilen besini diğer yapılara taşır.
Yaprak
Bitkilerin besin üreten kısımlarıdır. Şekli bitkiden bitkiye değişmesine rağmen rengi çoğunlukla yeşildir. Yaprak sapıyla gövdeye bağlanır. Üzerinde iletimi sağlayan damarlar vardır.
Yapraklarını yediğimiz bitkilere soğan, ıspanak, maydanoz, roka, pırasa örnek verilebilir.
Yaprağın Görevleri
1-Besin yapmak
2-Fotosentez yapmak.

                                                                         

Fotosentez: Yeşil bitkilerin yapraklarındaki yeşil yapılar ( kloroplast ) ile topraktan su, havadan karbondioksit alarak ve güneş ışığı ile birleşerek besin ve oksijen oluşturmasına fotosentez denir. Yeşil bitkiler fotosentezi yalnız gündüz  yapabilirler.
                                         
                                       .

    Su+ Karbondioksit  >>>>>>>  Kloroplast  >>>>  Güneş Işığı  >>>>>  Besin+ Oksijen
3-Solunum yapmak: Bitkiler de bütün canlılar gibi solunum yaparken oksijen alır, karbondioksit verir. Yeşil bitkiler solunumu diğer canlılar gibi sürekli (gece- gündüz) yaparlar.
4-Terleme yapmak. Bitkiler topraktan aldıkları suyun tümünü kullanmaz. Fazla su yapraklardan dışarı atılır. Buna terleme denir. Yapraklarda terlemeyi sağlayan gözenekler vardır. Terleme sıcak ortamlarda daha hızlı olur. 
Çiçek
Bitkilerin üreme organlarıdır.
Çiçek, çiçek tablası, taç yapraklar, çanak yapraklar, erkek ve dişi organdan oluşur.
Çiçeklerini yediğimiz bitkilere  brokoli, karnıbahar örnek verilebilir.
    
Taç yapraklar olarak adlandırılan renkli yapraklar; kokusu ve güzelliği ile bazı hayvanların dikkatini çeker. Kuş, böcek gibi hayvanlar çiçeklere konarak erkek organlardaki tozları (polen) dağıtırlar. Polenlerin dişi organa ulaşması tohumun oluşmasını sağlar. Tohum dişi organda oluşur.
Çanak yapraklar, tomurcuk halindeyken taç yaprakları çevreleyen yeşil yapraklardır. Çiçeği   olumsuz hava şartlardan korur.Tomurcuk açılınca çiçeğin alt kısmında kalır. Fotosentez yapabilir.
Erkek ve dişi organlar, bitkinin çoğalmasını sağlar.
Tohum Oluşumu
1- Ağaçların çiçekleri vardır.
2- Bir süre sonra çiçeklerin taç yaprakları dökülür.
3- Oluşan ham meyve zaman geçtikçe tatlanır, renklenir, meyvenin içinde de tohum bulunur. 
                                                            

0 yorum: