SBS-FEN : ELEKTRON DAĞILIMI

8.SINIF
DERS: 3
ÜNİTE 3 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
KONU: ELEMENTLER VE ÖZELLİKLERİ
Elektron Dağılımı

Elektronlar çekirdek çevresinde belli enerji seviyelerinde ve belli sayılarda dolanır. Enerji

seviyeleri çekirdekten dışa doğru, 1. seviye, 2. seviye, 3. seviye şeklinde sıralanır. Bir enerji seviyesinde bulunabilecek en fazla elektron sayısı, 2 n² bağıntısı (Pauli Prensibi) ile hesaplanır. Enerji seviyesi (yörünge) n sembolü ile gösterilir.
Aşağıdaki yöntemle yalnız A grubundaki elementlerin periyodik cetveldeki yerlerini bulabiliriz.
1. yörüngede 2 n² = 2.1^{2 =} Maksimum 2 elektron,

2. yörüngede 2 n² = 2. 2²⁼Masimum 8 elektron,
3. yörüngede 2 n² = 2.3²⁼ Maksimum 18 elektron,
4. yörüngede 2 n² = 2.3²⁼Maksimum 32 elektron bulunur.
KURAL:
Atomun en dış enerji seviyesinde maksimum 8 elektron bulunabilir.
Sondan bir önceki enerji seviyesinde ise en fazla 18 elektron bulunabilir.
En dış enerji seviyesinde 1-2-3 elektron bulunduran elementlere metal,
En dış enerji seviyesinde 4 elektron bulunduran elementlere yarımetal,
En dış enerji seviyesinde 5-6-7 elektron bulunduran elementlere ametal,
En dış enerji seviyesinde 8 elektron bulunduran elementlere soy gazlar (asal gazlar) denir.
Element atomları kararlı olmak için, son yörüngelerini 8 elektrona tamamlamak için elektron alır ya da verirler.(oktet kuralı)
Bu mümkün değilse (hidrojen,lityum gibi...) son yörüngelerini 2 elektrona tamamlamak isterler.(dublet kuralı)
DİKKAT:Helyum, son yörüngesinde 2 elektronu bulunmasına karşın soygazdır.
Hidrojen, son yörüngesinde 1 elektronu bulunmasına karşın ametaldir.
Bazı atomlar ve enerji seviyelerine göre elektronların dağılımı;

2He )                     3Li ) )
2                         2 1

8O ) )                    10Ne ) )
2 6   2 8

12Mg ) ) )              16S ) ) )
2 8 2                 2 8 6
Periyodik Cetvel
Elementler, metaller, ametaller, yarı metaller ve soy gazlar olmak üzere sınıflara ayrılır. Elementler benzer özelliklerine göre sınıflandırılırlar.Elementlerin benzer özelliklerine göre sınıflandırılmasıyla oluşturulan tabloya periyodik cetvel denir. Periyodik cetvelde, elementler artan atom numaralarına göre dizilmiş ve benzer özellikteki elementler alt alta gelmiştir.
Periyodik tabloyu oluşturan yatay sıralara periyot adı verilir.Yatay sıralarda atom numaraları arttıkça, elementlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri değişir.
Periyodik cetveldeki düşey sütunlara grup denir. Aynı gruptaki elementler benzer kimyasal özellikler  gösterir.Periyodik cetvelde 8 tane A ve 8 tane B olmak üzere 16 tane grup vardır.
Periyodik cetvel 18 sütundan oluşur. B gruplarından üç tanesi birden 8B olarak isimlendirilir. Periyodik cetveldeki ilk düşey sütuna 1A grubu denir.Son sütun ise 8A grubunu oluşturur.1 A grubu elementlerine alkali metaller adı verilir.
Hidrojen 1 A grubunda olduğu hâlde alkali metaller grubuna girmez.
Helyum 2 elektronu vardır.1 yörüngesi vardır ve doludur.( 8-A grubunda ve soygazdır.)
7 A grubu elementlerine halojenler, 8A grubu elementlerine soy gazlar adı verilir.
Grup ve Periyodun Bulunması
Bir elementin atom numarası biliniyorsa, bu elementin grup ve periyodu bulunabilir.
Son enerji seviyesindeki elektron sayısı, grup numarasını;
Enerji seviyelerinin sayısı (yörünge sayısı) ise periyot numarasını verir.
İNCELEME:Klor atomunun elektron dağılımı.

Klor 3. periyot 5-A grubundadır.

İNCELEME: Bazı elementlerin elektron dağılımları.
₇N elementinin elektron dağılımını yaparak, periyot ve grup numarasını bulalım:
7N ) )
2 5
Buna göre, 7N elementi 2. periyotta 5 A grubundadır.

₁₇Cl elementinin periyot ve grup numarasını bulalım:
₁₇Cl  ) )  )
  2 8 7
Buna göre; ₁₇Cl elementi 3.periyot, 7 A grubundadır.

İNCELEME: C,Si ve Li 'un periyodik tablodaki yerlerini bulalım.

Sonuç:
Karbon(C) 2.periyot ve 4-A grubunda,
Silisyum(Si) 3.periyot ve 4-A grubunda,
Lityum (Li) 2. periyot ve 1-A grubundadır.

Değerlik Elektron Sayısı
Nötr bir atomun son enerji düzeyindeki (son yörüngedeki) elektron sayısına, değerlik elektron sayısı denir.
Değerlik elektron sayısı ile elementin periyodik cetveldeki yeri (A grubu elementleri) ve iyon yükü bulunur.
İNCELEME: İyon yükünün bulunması.
İyon Yükü (anyon):Son yörüngesinde 7 elektronu olan nötr bir element atomunu (7-A grubunda) düşünelim.Bu atomun kararlı olabilmesi için 1 elektron alması gereklidir.Bu atom 1 elektron alınca, elektron sayısı (-) proton (+) sayısından 1 fazla olur ve atom -1  yüklü iyon durumuna geçer. İyon yükü -1 (anyon)
İyon Yükü (katyon): Son yörüngesinde 1 elektronu olan nötr bir element atomunu (1-A grubunda) düşünelim.Bu atomun kararlı olabilmesi için 1 elektronu başka bir atoma vermesi gereklidir.Bu atom 1 elektronu başka bir atoma verince 1 elektron kaybetmiş olur.Böylece proton (+) sayısı, elektron sayısından (-) 1 fazla olur ve atom +1  yüklü iyon durumuna geçer.İyon yükü +1 (katyon)
BİLGİ:
İzotop Atomlar

Bir elementin tüm atomlarındaki proton sayıları aynıdır. Fakat nötron sayıları farklı olabilir.

Proton sayıları aynı, nötron sayıları farklı olan atomlara izotop atomlar denir. İzotop atomların atom numaraları aynı , nötron sayıları farklı olduğu için kütle numaraları da farklı olur. İzotop atomların fiziksel özellikleri farklı, kimyasal özellikleri aynıdır.
Örneğin hidrojenin üç tane izotopu vardır;

Görüldüğü gibi hidrojenin her üç hâlinde de proton sayısı 1, fakat nötron sayısı farklıdır.
Hidrojenin 1 nötronlu izotopuna hidrojen, 2 nötronlu izotopuna döteryum, 3 nötronlu izotopuna ise trityum isimleri verilmiştir.

Karbon atomunun bazı izotopları aşağıda gösterilmiştir.