7-C SINIFINDAN CEREN KOBAŞ ve ARDA BOZKURT ARAŞTIRDI

 ž      MERCEKLER

                            MERCEKLER

Mercekler en az bir yüzü küresel olan saydam

cisimlerdir. Cam veya plastik gibi saydam

maddelerden yapılır. Işığı kırarak görüntü oluşturur.

Verdikleri bu görüntüler cisimden büyük ya da küçük

olabilir. Optik araçların çoğunda mercek kullanılır.

Gözün kendisi de doğal bir mercektir.

                        

Kenarları ortalarına göre; 

ince olan mercekler İnce Kenarlı (Yakınsak) Mercek,

kalın olanlar ise Kalın Kenarlı (Iraksak) Mercek olarak

adlandırılır.

            

  İNCE KENARLI MERCEKLER

 İnce kenarlı mercek ile baktığımızda cisimleri olduğundan büyük

görürüz.

İnce kenarlı mercekler belli bir mesafede cisimlerin düz ve büyük

bir görüntüsünü verdiğinden kuyumcular, antikacılar ve

araştırmacılar bu mercekleri büyüteç olarak kullanırlar.

Yakınsak (İnce Kenarlı) merceğe sonsuz uzaktan gelen paralel ışık

ışınları mercekten geçerken kırılarak bir noktada toplanır ve

buradan tekrar yayılır.

                                          

Kırılma, merceklerde iki kez gerçekleşir. İlki merceğe girişte,

ikincisi ise mercekten çıkışta meydana gelir.Kırılan ışık ışınları

bu iki kırılma sonucunda bir noktada toplanır. 

İncekenarlı merceklerde kırılan ışınların toplandığı bu noktaya  İnce Kenarlı Merceğin Odak Noktası denir.

        

                      

Kalın kenarlı mercekten bakıldığında etraftaki

cisimlerin çoğu görünür. Ancak bu görüntüler

cisimlerden küçüktür.
Sonsuz uzaktan gelerek kalın kenarlı mercek üzerine düşen

paralel ışık ışınları bir noktadan çıkıyormuş gibi dağılarak kırılır.

Kırılan ışınların uzantıları ışığın geldiği taraftaki bir noktada

kesişir. Işık ışınlarının uzantılarının kesiştiği bu noktaya 
Kalın Kenarlı Merceğin Odak Noktası denir.

           
Merceklerin büyüklüğünde bir sınırlama yoktur. Mercekler

kullanılacağı yere göre uygun büyüklükte yapılabilir.

Merceklerden yaygın olarak göz kusurlarının düzeltilmesinde

yararlanılır.

     

Göz kusurlarının düzeltilmesinde yararlanılan gözlük veya

kontak lensler de benzer görevi yerine getirir.ž       

              

İnce kenarlı mercekler kullanılarak yapılan gözlük ve

kontak lensler hipermetrop göz kusurunu gidermede

kullanılır. Kalın kenarlı mercekler kullanılarak yapılan

gözlük ve kontak lensler ise miyop göz kusurunun

düzeltilmesinde kullanılır.Mikroskop, teleskop ve dürbün

gibi araçlar gözlem ve inceleme araçlarıdır. Bu araçlarda

birden fazla mercekten meydana gelen mercek sistemi

mevcuttur.   

         

Örneğin basit bir mercekli teleskopta; bir uçta büyük

odak uzaklığına sahip ince kenarlı mercek olan objektif

bulunurken, gözlemcinin baktığı tarafta daha küçük odak

uzaklığına sahip ince kenarlı bir mercek olan oküler

bulunur.

Objektif mercek iç içe geçmiş kızaklı sistemle hareket

ettirilip ayarlanarak uzak bir cisimden gelen ışık ışınlarını

toplar ve net bir görüntü oluşturur. Bu görüntüden gelen

ışınlar okülerden geçerken kırılarak paralel hale gelir.

Okülerden bakıldığında ışığın kırıldığı fark edilmez. Ancak

cisimler çıplak göz ile göründüklerinden daha büyük

görünür.
KIRILMA İLE YANSIMANIN BENZERLİK VE FARKLILIKLARI

1-Yansıma ve kırılma olaylarında ışık doğrultusunu

değiştirir.

2-Yansıma olayında ışık ışınlarının etkileştiği yüzeyin cinsi

ne olursa olsun her zaman gelme açısı yansıma açısına eşit

olur. Ancak kırılma olayında maddenin cinsi, kırılma

açısını etkiler.

3-Bir ortamdan başka bir ortama dik olarak gönderilen ışık

ışınları doğrultusunu değiştirmezken farklı açılar altında

gönderilen ışık için gelme açısı hiçbir zaman kırılma

açısına eşit olmaz.
MERCEKLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Düzlem ayna gibi yansımaya sebep olan yansıtıcıların verdiği 

görüntüler cisim ile aynı büyüklükte olur.

Merceklerin kırılma olayı sonucunda verdiği görüntüler ise

kimi zaman cisimlerden büyük, kimi zaman cisim ile aynı

büyüklükte, kimi zaman da cisimden küçük olur. 

Mercekler ışığı kırarak doğrultusunu değiştirir.İnce kenarlı 

mercekler ışığı bir noktada toplar.İnce kenarlı merceklerin bu

özelliğinde yararlanarak güneş ışınlarını kâğıdın üzerinde topl

yabilir ve kağıdın yanmasını sağlayabiliriz.    

                      

Aynı şekilde çevreye gelişigüzel bırakılmış cam ve şişe kırıkları

veya içerisinde su bulunan pet şişeler çok sıcak ve kurak

iklimlerde mercek etkisi yaparak yangınlara sebep olabilir.
DENEY YAPALIM

KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER

1- İnce Kenarlı Mercek

2- Kitap

DENEYİN YAPILIŞI       

İnce kenarlı mercek ile kitabımızın yazılarına bakalım. İnce

kenarlı mercekle baktığımız yazılarla, sayfadaki diğer

yazıları karşılaştıralım. Aralarındaki farkı belirleyelim.

İnce kenarlı mercek ile baktığımızda, yazılar olduğundan

daha büyük görünür.

Odak uzaklıkları küçük ince kenarlı mercekler büyüteç

olarak kullanılır. Büyüteçler, cisimlerin görüntüsünü daha

büyük olarak gösterir ve cisimlerin daha ayrıntılı

görünmelerini sağlar.

                                

                                     HAZIRLAYANLAR;

                       1- ceren kobaş

                       2- arda bozkurt

                                 

      BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ

       J J J

ž